3ο Συμπόσιο Ανοικτής Επιστήμης στην Ελλάδα
Στις 10 - 11 Δεκεμβρίου 2024 πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία το 3ο Συμπόσιο Ανοικτής Επιστήμης στην Ελλάδα που διοργανώθηκε από την Εθνική Πρωτοβουλία για την Ανοικτή Επιστήμη (ΕΠΑΕ), υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης, του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στις εγκαταστάσεις του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών (ΕΚΕΦΕ) "Δημόκριτος". Το γεγονός αποτέλεσε σημείο συνάντησης για 433 συμμετέχοντες, κυρίως από την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα αλλά και πολιτικούς-επιτελικούς φορείς, προσφέροντας την ευκαιρία για ενεργή συμμετοχή τόσο δια ζώσης όσο και διαδικτυακά.
Η πρώτη ημέρα του Συμποσίου, η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του EOSC National Tripartite Event, επικεντρώθηκε στην παρουσίαση του οικοσυστήματος Ανοικτής Επιστήμης στην Ελλάδα. Tη δεύτερη ημέρα δόθηκε έμφαση σε εκπαιδευτικές συνεδρίες και στην πρακτική εφαρμογή εργαλείων και μεθόδων που υποστηρίζουν την Ανοικτή Επιστήμη.
EOSC National Tripartite Event
Η πρώτη μέρα του συμποσίου άνοιξε με χαιρετισμούς από εκπροσώπους της πολιτικής ηγεσίας, οι οποίοι εξέφρασαν τη στήριξή και τις προσδοκίες τους για τα αποτελέσματα της διοργάνωσης, και παράλληλα έκαναν σύντομη αναφορά στις δράσεις μέχρι σήμερα και τα επόμενα βήματα για την προώθηση της επιστημονικής έρευνας στη χώρα. Αρχικά απευθύνθηκε χαιρετισμός εκ μέρους της Υφυπουργού Ανάπτυξης, Ζωή Ράπτη, έπειτα πήρε το λόγο ο Γενικός Γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού καθ. Νικόλαος Παπαϊωάννου, στη συνέχεια ο Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης καθ. Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος (διαδικτυακά) και τέλος ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, κ. Αναστάσιος Γαϊτάνης. Από την πλευρά του ο κ. Γεώργιος Νούνεσης, Διευθυντής και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» υπογράμμισε τη δέσμευση του οργανισμού να συνεχίσει να στηρίζει την Ανοικτή Επιστήμη, ενώ ο πρόεδρος της Εθνικής Πρωτοβουλίας για την Ανοικτή Επιστήμη (ΕΠΑΕ) κ.Σπύρος Αθανασίου επισήμανε το κοινό όραμα και την καρποφόρα συνεργασία των 16 μελών της.
Οι δράσεις της Εθνικής Πρωτοβουλίας για την Ανοικτή Επιστήμη
Ο πρόεδρος της ΕΠΑΕ, ανέλυσε την απαρχή της Πρωτοβουλίας, εξηγώντας πως ξεκίνησε ως απάντηση στην ανάγκη για τον εθνικό σχεδιασμό και την υποστήριξη της Ανοικτής Επιστήμης στην Ελλάδα. Έπειτα, η κ. Έλλη Παπαδοπούλου, εκπρόσωπος του OpenAIRE στην Ελλάδα και επιστημονική συνεργάτης στο Ερευνητικό Κέντρο "Αθηνά", παρουσιάσε τη σημασία της Ανοικτής Επιστήμης, την ανάγκη για ενισχυμένη συνεργασία και εφαρμογή πολιτικών που προωθούν την ανοικτή πρόσβαση σε δεδομένα, δημοσιεύσεις και λογισμικό στην Ελλάδα, ευθυγραμμισμένα με τις ευρωπαϊκές στρατηγικές.
Διεθνείς Πρωτοβουλίες και Στρατηγικές για την Ανοικτή Επιστήμη
Ο καθ. Γιάννης Ιωαννίδης, πρώην εθνικός εκπρόσωπος, πρώην Αντιπρόεδρος και μόνιμος εμπειρογνώμονας στο European Strategy Forum on Research Infrastructures (ESFRI), ανέλυσε τον ρόλο των ερευνητικών υποδομών ESFRI στη διαμόρφωση οικοσυστημάτων Ανοικτής Επιστήμης μέσω της συνεργασίας επιστημονικών πεδίων και της ενσωμάτωσης υπηρεσιών του Ευρωπαϊκού Νέφους Ανοικτής Επιστήμης (EOSC). Ο Ahmad Zein, εκπρόσωπος του CHIST-ERA, παρουσίασε τις πολιτικές και τα εργαλεία που αναπτύσσουν για την προώθηση της Ανοικτής Επιστήμης. Επιπλέον, τόνισε παραδείγματα κινητοποίησης χρηματοδοτικών οργανισμών στην εφαρμογή της Ανοικτής Επιστήμης σε εθνικό επίπεδο, και ανέδειξε την αναπαραγωγιμότητα ως μια βασική πρόκληση. Η Federica Garbuglia από την EUA παρουσίασε, μέσω της Ατζέντας 2025, προτεραιότητες και στρατηγικές για την υιοθέτηση της Ανοικτής Επιστήμης από τα πανεπιστήμια, προσφέροντας κατευθύνσεις για την ανοικτή πρόσβαση, τα FAIR ερευνητικά δεδομένα και την αξιολόγηση της έρευνας. Επιπλέον, αναφέρθηκε στη συνεργασία του EUA με το CoARA, η οποία αποσκοπεί στη μεταρρύθμιση της αξιολόγησης της έρευνας και της ακαδημαϊκής καριέρας, προωθώντας ανοικτές, διαφανείς και υπεύθυνες πρακτικές, με έμφαση στην ισορροπία μεταξύ ποσοτικών και ποιοτικών κριτηρίων.
Ακολούθησε η παρουσίαση του Παντελή Τζιβελόγλου, εκπροσώπου του European Open Science Cloud (EOSC), για την εξέλιξη του EOSC Federation, υποστηριζόμενη από το Horizon Europe, με στόχο την έναρξη λειτουργίας του το 2025. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας τονίστηκε η έντονη ελληνική συμμετοχή. Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με τον Klaus Tochtermann από το EOSC-A, ο οποίος εστίασε στον κεντρικό ρόλο που έχει η σύμπραξη στη διαμόρφωση και υλοποίηση του EOSC Federation. Παράλληλα, εστίασε στο συντονισμό των συνεργασιών, των πολιτικών και των δράσεων με στόχο την αποτελεσματική λειτουργία της ομοσπονδίας EOSC κόμβων το 2025.
Διαμόρφωση Πολιτικών και Στρατηγικών για την Ανοικτή Επιστήμη
Κατά τη διάρκεια του "Policy Forum", εκπρόσωποι από εθνικούς οργανισμούς και φορείς της Κεντρικής Διοίκησης παρουσίασαν τον ρόλο και τις πρωτοβουλίες τους στην υποστήριξη της Ανοικτής Επιστήμης. Συγκεκριμένα, ο Αντώνης Στασής, εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων και Ψηφιακής Διακυβέρνησης (ΓΓΠΣΨΔ), η Λία Ολλανδέζου εκπρόσωπος του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ), η Μαρία Χριστούλα εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ), η Μαρία - Ξένη Γαρέζου εκπρόσωπος του Υπουργείο Πολιτισμού, η Κατερίνα Κουραβέλου εκπρόσωπος του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) και η Κατερίνα Λενάκη εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού παρουσίασαν τις δράσεις τους.
Η συζήτηση που ακολούθησε επικεντρώθηκε στα μέτρα που είναι απαραίτητα για την ενίσχυση της Ανοικτής Επιστήμης στην Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι κοινό συμπέρασμα όλων των συμμετεχόντων ήταν η αναγκαιότητα να προχωρήσει η συνεργασία και ο συντονισμός των πολιτικών-επιτελικών φορέων.
Μελέτες Περιπτώσεων Διεθνών Πρωτοβουλιών και Ελληνική Ερευνητική Συμβολή
Στο πλαίσιο του Συμποσίου, παρουσιάστηκαν μελέτες περιπτώσεων από άλλες χώρες, οι οποίες ανέδειξαν πρωτοβουλίες και στρατηγικές που επικεντρώνονται στην προώθηση της ανοικτής πρόσβασης στις δημοσιεύσεις, στην αξιολόγηση της έρευνας, στη δημιουργία υπηρεσιών που συνδέονται με το EOSC, ανάπτυξη υποδομών και ενίσχυση της διαχείρισης ερευνητικών δεδομένων. Την Φινλανδία εκπροσώπησε η Johanna Laiho - Kauranne, την Ολλανδία ο Daniel Bangert, την Ουγγαρία η Judit Fazekas-Paragh, την Κροατία ο Ivan Maric, την Κύπρο η Σύλβια Κουκουνίδου και την Ελλάδα η Ευαγγελία Αθανασάκη.
Ακολούθως, εκπρόσωποι της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας παρουσίασαν εν συντομία τα έργα και την συμβολή τους στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, την υποστήριξη ερευνητικών υποδομών και τη διαλειτουργικότητα σε συμμόρφωση με τα ευρωπαϊκά δρώμενα.
Ολοκλήρωση της Πρώτης Μέρας
Η ημέρα ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση επιστημονικών posters από διάφορα έργα, τα οποία είχαν τοποθετηθεί στον χώρο έξω από το αμφιθέατρο, καθώς και με ένα Welcome Reception που έδωσε την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να αλληλεπιδράσουν και να συζητήσουν σε ένα πιο χαλαρό περιβάλλον.
Δεύτερη Μέρα του Συμποσίου
Στη δεύτερη μέρα του Συμποσίου, ο Χρήστος Παπαθεοδώρου, καθηγητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρουσίασε τις βασικές έννοιες και τις τρέχουσες πρακτικές που σχετίζονται με την Ανοικτή Επιστήμη. Στη συνέχεια, η Μαριάννα Κατρακάζη, νομική σύμβουλος του OpenAIRE, ανέλυσε τα νομικά ζητήματα που προκύπτουν στην εφαρμογή της Ανοικτής Επιστήμης και στην έρευνα γενικότερα. Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με την ομιλία της Φοίβης Κουντούρη, καθηγήτριας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η οποία παρουσίασε τη συμβολή της Ανοικτής Επιστήμης στην επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης.
Χρόνος Εργαστηρίων: Ευκαιρίες Εκπαίδευσης και Ανταλλαγής Ιδεών
Κατά τη διάρκεια των πρακτικών συνεδριάσεων, οι εκπαιδεύσεις χωρίστηκαν σε δύο θεματικές: Α. Ανοικτή Πρόσβαση στις δημοσιεύσεις, Β. FAIR και Ανοικτά Δεδομένα. Εκπρόσωποι των μελών της ΕΠΑΕ ενημέρωσαν για τις βασικές έννοιες σε κάθε θεματική, καθώς ακόμα παρουσίασαν εργαλεία και υπηρεσίες που συμβάλλουν στην εφαρμογή καλών πρακτικών. Ακολούθησε η παρουσίαση του EOSC EU Node, η οποία περιλάμβανε demo ώστε να επικοινωνήσει με πιο άμεσο τρόπο τη λειτουργικότητά του. Τέλος, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τα βασικά εργαλεία, τις υποδομές και τις πρακτικές αδειοδότησης που χρησιμοποιούνται στις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες, και στις Φυσικές Επιστήμες και Επιστήμες Τεχνολογίας.
Σύνοψη
Το Συμπόσιο αποτέλεσε πλατφόρμα για την ανταλλαγή γνώσεων και απόψεων σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση στον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο, με ειδικούς να αναλύουν τις τελευταίες εξελίξεις και στρατηγικές. Παράλληλα, προέκυψε και μια εποικοδομητική συζήτηση μέσω των πάνελ, η οποία ανέδειξε τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που προσφέρει η Ανοικτή Επιστήμη. Ειδικότερα, παρουσιάστηκαν εργαλεία και υπηρεσίες που υποστηρίζουν την Ανοικτή Επιστήμη και εξετάστηκαν οι τρόποι αξιοποίησής τους για την ενίσχυση της συνεργασίας και της καινοτομίας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ορόσημο του Συμποσίου αποτέλεσε το ενδιαφέρον της πολιτικής ηγεσίας και η δήλωση της συνεχούς υποστήριξή της στην Ανοικτή Επιστήμη, αναγνωρίζοντας τη σημασία της για την ερευνητική κοινότητα. Με την σειρά της η ΕΠΑΕ δεσμεύτηκε να προωθήσει στρατηγικές που ακολουθούν άλλες χώρες για την εφαρμογή της Ανοικτής Επιστήμης, καθώς και την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Ανοικτής Επιστήμης.
When you subscribe to the blog, we will send you an e-mail when there are new updates on the site so you wouldn't miss them.
Comments